Fiets experience center - de Fietser

De discussie in de raad over de zondagsopening van winkels is opnieuw actueel vanwege een mogelijke vestiging van een fiets experience center - de Fietser - in de Enka hallen. Onderstaand memo stuurde de fractie aan college en raad. Kern van de inbreng is om eerst een besluit te nemen over de zondagsopening en daarna over de Fietser.


Aanleiding In de oordeelsvormende vergadering van 20 november jl. kwam een duidelijk verschil van inzicht over de vestiging van het fiets experience center in de voormalige Enka werkplaats tussen de fracties van het CDA en de ChristenUnie naar voren. Desondanks oordeelde de vergadering in meerderheid dat dit collegevoorstel rijp was voor vaststelling in een besluitvormende vergadering.

Het belang van de vestiging van een fiets experience center in Ede is groot. Daar is geen misverstand in de raad over. Met een geprognotiseerd bezoekersaantal van zeker 100.000 per jaar gaat dit experience center bijdragen aan het meer laten bruisen van de stad en buitendorpen. Bovendien komen er veel nieuwe arbeidsplaatsen bij.  Ede zet zich hiermee nationaal en internationaal op de kaart. De uitstraling zal groot zijn ook op een mogelijke ontwikkeling van het World Food Center aan de noordzijde van het station.

Het voorstel van het college, bestaande uit een wijziging van het vigerende bestemmingsplan en een ontheffing van de winkeltijden, kan tot nu toe niet rekenen op unanieme steun van de college ondersteunende partijen. Wat speelt er nu precies gezien door de VVD bril?

Visie VVD Bij ongewijzigd beleid vergrijst Ede en wordt Ede een slaapstad. Ede mag geen eiland worden op de Veluwe. Ede moet mee bewegen met de economische ontwikkelingen. Ede heeft veel te bieden voor haar inwoners, bedrijven, omliggende gemeenten en toeristen. Ede is groen, heeft veel ruimte en bouwgrond in het bijzonder rond het station Ede-Wageningen. Ede heeft voor de komende jaren veel nieuwe werkgelegenheid nodig. Bestaande bedrijven zijn continu bezig om hun processen te verbeteren en dragen niet bij aan structurele groei van arbeidsplaatsen. Het aantrekken van innovatieve agro-bedrijven met steun van de WUR en door samenwerken in Food Valley biedt echter kansen. 

De Fietser Accell wil een fiets experience center realiseren in de Enka bedrijfshalen. Dit is een unieke kans voor Ede om zich op de landelijk kaart te zetten als stad van bewegen, health en food. Accell eist als keiharde tegen prestatie van de gemeente een retailvergunning en de mogelijkheid om 7 dagen per week open te zijn. Dit past helemaal bij het veranderde consumenten gedrag dat sinds de economische crisis zich heeft ontwikkeld. Koop avond is uit en ‘fun shoppen’ op zondag is in.

Recreatief of commercieel? Het college komt in een voorstel Accell tegemoet. Media Markt, maar ook andere retail bedrijven, voelt zich ernstig te kort gedaan en dient een zienswijze in op het ontwerp bestemmingsplan. Kern van de boodschap van Mediamarkt is: ‘gelijke monniken gelijke kappen’. Media Markt steekt niet onder stoelen of banken dat wanneer alleen voor Accell een ontheffing wordt gegeven op de verordening winkeltijden zij dit juridisch zullen aanvechten.

De discussie in de Edese gemeenteraad spitst zich toe of het experience center een recreatieve-  of commerciële onderneming is. Bij een recreatieve onderneming is geen ontheffing verordening winkeltijden nodig.        

Risico’s Veronderstel dat het experience center is te beschouwen als recreatieve onderneming. Mediamarkt en anderen vechten dit bij de Rechter aan. De Rechter geeft de bezwaarmakers gelijk dat de Fietser een commercieel bedrijf is. De raad zal dan, gezien de keiharde toezegging van het college aan Accell, alsnog een ontheffing op de verordening moeten vaststellen. Doet de raad dat niet dan zal Accell een financiële claim bij de gemeente neerleggen vanwege gederfde inkomsten.  Deze claim kan vele miljoenen groot zijn. Media Markt c.s. zal het besluit over de ontheffing voor het experience center laten toetsen bij de rechter aangezien Media Markt op dezelfde gronden als Accell (recreatief winkelen met de mogelijkheid van bestellen) de mogelijkheid wil hebben om op zondag de deuren te openen.

Veronderstel het experience center is een commerciële onderneming. De raad moet gelijktijdig met het voorstel tot wijziging van het bestemmingsplan een ontheffing verlenen op de verordening winkeltijden (gebeurt dat niet dan komt Accell niet naar Ede). Mediamarkt en anderen maken vervolgens juridisch bezwaar tegen de bevoordeling van het experience center. Indien de rechter de bezwaarmakers in het gelijk stelt, zal de raad alsnog de winkeltijden voor alle branches op hetzelfde niveau dienen te brengen als geldt voor de Fietser. Voor zover de VVD bekend is er geen jurisprudentie over een zaak vergelijkbaar met deze.

Peiling mening Edese bevolking In feite spitst de discussie zich toe op de zondagsopening. Christenunie wil eerst raadgevend referendum houden en CDA kan leven met een ontheffing omdat het meer een recreatieve dan een commerciële onderneming is. ChristenUnie wil op voorhand geen enkele uitspraak doen hoe de partij zal handelen na de uitslag van het raadgevend referendum. 

Een raadgevend referendum gaat zeker tussen de € 200.000,— en € 350.000,— kosten. De ervaringen met raadgevende referenda in ons land zijn beperkt en niet echt positief. De kosten waren keer op keer fors, de opkomst is laag en bij de betrouwbaarheid van de uitslag kunnen de nodige vraagtekens geplaatst worden. Er zijn anderen methoden om de mening van de Edese bevolking, uitgesplitst naar doelgroepen zoals bijvoorbeeld Ede Stad en buitendorpen, winkeliers, personeel en consumenten, te bepalen. Methoden die meer representatief en valide zijn, de doorlooptijd vele malen korter en de kosten vele malen lager dan van een raadgevend referendum.

Imago Ede Het is het mooiste wanneer de raad unaniem besluit over de college voorstellen betreffende de Fietser. Dan zet Ede zich echt op de kaart bij nieuwe bedrijven die zich graag in de regio Food Valley willen vestigen. Discussies als over de Fietser doet afbreuk aan het imago van Ede als stad van bewegen, health en food. We weten het allemaal: imago opbouwen kost jaren en afbreken kan in een dag.

Sleutel Ligt de sleutel voor de oplossing om eerst de mening van de Edese bevolking te peilen over de zondagsopening en daarna pas het voorstel van de Fietser aan de raad voor te leggen?

Welke alternatieven heeft het college?

  1. Het referendum houden gelijktijdig met de provinciale staten en waterschapsverkiezingen op 18 maart 2015. De voordelen zijn: minder kosten dan voor een raadgevend referendum rond de zomervakantie 2015, doorlooptijd is te overzien, raad kan in april een besluit nemen over de Fietser mits positief wordt besloten voor de zondagsopening. Als nadeel kan worden opgemerkt dat de voorbereidingstijd krap is.
  2. Door middel van een enquête de mening van de verschillende doelgroepen peilen en trek de conclusie. De voordelen zijn: gelijk aan alternatief 1 en de voorbereidingstijd is ruim voldoende.
  3. College houdt vast aan raadgevend referendum rond de zomervakantie 2015.

De voorkeur van de VVD gaat uit naar alternatief 2 en 1.

Bestuurlijk Bestuurlijke helderheid over de zondagsopening maakt het voor de bedrijven die zich in Ede willen vestigen in één keer helder wat verwacht kan worden. Het voorkomt allerlei juridische procedures en mogelijke schadeclaims. Ook de reeds in Ede gevestigde bedrijven weten waaraan zij toe zijn en kunnen hun beleid daarop afstemmen. 

Advies VVD Neem als raad eerst een besluit over de zondagsopening en daarna over de Fietser. Dit kan al in april 2015 wanneer voor het raadgevend referendum wordt meegelift met de provinciale staten en waterschapsverkiezingen. Er zijn ook andere methoden (bijv. een enquête door een onderzoeksbureau) die minder kosten dan een raadgevend referendum om de mening van de Edese bevolking te peilen. De doorlooptijd van deze methoden is slechts enkele maanden en de betrouwbaarheid is aanzienlijk groter.

Politieke helderheid over de zondagsopening geeft helderheid voor bedrijven die zich in Ede willen vestigen en bestaande bedrijven kunnen er hun beleid op afstemmen. Het voorkomt eindeloze, dure juridische procedures die het imago van Ede negatief beïnvloeden. 

De VVD heeft respect voor de wijze waarop een deel van de christelijke gemeenschap de zondag wil beleven. Daarmee dient in het te formuleren beleid rekening te worden gehouden. Maar evenzeer dient ruimte gegeven te worden aan al degenen die daar een andere beleving bij hebben. Vanuit deze liberale insteek zal de VVD blijven vechten om haar idealen te verwezenlijken.