Allereerst: het afval dat is ingeleverd bij een inleverpunt, is nog steeds een belasting voor het milieu. Er is veel te veel plastic en daar zitten we dan nog steeds mee. Vroeger kocht China dit van ons om grondstoffen te produceren, maar dat wordt steeds minder omdat de nadelen voor China (het is slecht gesorteerd en er zitten gevaarlijke stoffen bij) steeds groter worden dan de voordelen. Die enorme hoeveelheid plastic, áchter de emballagemachine dus, díe is de kern van het probleem. Er is slimme technologie nodig om dát aan te pakken. Statiegeld op flesjes en blikjes is een lapmiddel zolang je de kern van het probleem niet aanpakt. Investeer eerst in slimmere recycling technologie, zoals ook hoogleraar Rem van de TU in Delft zegt. Overigens zou je de discussie over plastic en blik uit elkaar moeten trekken, omdat we blik in Nederland juist al fantastisch recyclen en voor plastic dus voor een veel groter probleem gesteld staan.
Ten tweede: uit onderzoek blijkt dat het invoeren van statiegeld op blikjes en flesjes het aantal blikjes en flesjes dat op straat is achtergelaten met 70 tot 90% kan terugdringen. Veel mensen denken dat de totale hoeveelheid zwerfafval daarmee 70 tot 90% minder wordt. Maar de blikjes en flesjes zijn maar 9% van de totale hoeveelheid zwerfafval. En nog minder als we sigarettenpeuken en kauwgum meerekenen als zwerfafval. (2)
Ten derde. Gelukkig hebben veruit de meeste mensen het fatsoen om hun afval gewoon in de prullenbak te doen. Slechts een hele kleine groep mensen is te besodemieterd om dit te doen – en zij veroorzaken voor een hele grote groep mensen veel gedoe. Zou die enkeling echt aangespoord worden om zijn of haar gedrag te veranderen met deze maatregel? Gaat die 10 cent statiegeld ervoor zorgen dat bijvoorbeeld die automobilist die zijn raampje open draait zijn blikje in de berm mikt, dit voortaan niet meer doet? Daar hebben wij sterke twijfels aan. Ook omdat je vaak genoeg bierflesjes en petflessen, waar al statiegeld op zit, in de natuur terug vindt.
Tot slot: de Statiegeldalliantie baseert haar plan op een rapport dat toegeeft dat er nog veel onduidelijk is. (3) Bijvoorbeeld over de effecten op het zwerfafval. Ook is er nog veel onzekerheid over de kosten van de infrastructuur die moet worden ingericht en is er nog onvoldoende onderzoek gedaan naar de gedragsverandering van de consument.
Kortom, je maakt hoge kosten voor een nieuwe, grootse
infrastructuur, veroorzaakt voor veel mensen veel gedoe, pakt het probleem niet
in de kern aan en stelt jezelf tevreden met een minimaal effect. Terwijl wij
ons veel grotere duurzaamheidsuitdagingen ten doel moeten stellen. Iedereen is het erover eens dat zwerfafval
verminderd moet worden, maar dit is niet de oplossing. En voor je het weet,
betaal je straks ook statiegeld op je kauwgompje.
Voor het verminderen van zwerfafval zijn misschien ook nog andere oplossingen te bedenken. Denk aan de ‘blikvangers’ die hun werk heel goed doen. Laten we dat eerst eens met elkaar bespreken en bekijken of we met een plan kunnen komen voor een concrete aanpak van zwerfafval in onze gemeente.
Je kunt je geld maar één keer uitgeven, doe dat dan slim.
---
Voetnoten:
1. De Stagiegeldalliantie is in het leven geroepen om het heffen van statiegeld uit te breiden naar kleine plastic flessen en blikjes. Verenigingen, lokale overheden en bedrijven kunnen zich hierbij aansluiten. Zie https://statiegeldalliantie.org/
2. https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2017/08/31/kosten-en-effecten-van-statiegeld-op-kleine-flesjes-en-blikjes, zie rapport, pag. 47.
3. Idem, pag. 78.