Voorzitter,
Onze begroting start met een citaat uit de troonrede van 20 september: “Wij leven in een tijd van tegenstrijdigheden en onzekerheid. Het is tegenstrijdig dat bestaanszekerheden onder druk staan en armoede toeneemt in een periode van economische groei en lage werkloosheid”. Waarna beschreven wordt dat we er in Ede goed voorstaan, maar er ook onzekerheden zijn zoals fors stijgende bouwkosten en onzekerheden over het geld dat we in 2026 uit het gemeentefonds krijgen.
Als je dit op je laat inwerken, kun je eigenlijk alleen maar concluderen dat je als overheid terughoudend moet zijn in je uitgaven en je inwoners/ondernemers daar waar mogelijk ondersteunt. En dan niet alleen de mensen die al op of onder de armoedegrens leven. Nee! Ook de gewone Edenaren die geconfronteerd worden met enorm stijgende kosten en ondernemers die het hoofd nog net boven water kunnen houden. Iedereen dus. Dat is pas inclusief beleid om er maar een populaire term in te gooien…
En laat ik dan maar direct met de deur in huis vallen. Hoe kun je nu met droge ogen zeggen dat je voor de lokale lasten ‘alleen de inflatiecorrectie’ gaat toepassen (die nu berekend is op 5,5%)? En dat maar blijven onderbouwen met de vergelijking met andere gemeenten (want we doen het toch zo goed en de lasten zijn al zo laag in Ede). Daar zitten onze inwoners en ondernemers toch helemaal niet op te wachten? Zij willen gewoon een overheid zien die bijspringt in moeilijke tijden en niet een die de lasten omhoog gooit. Nee voorzitter, doe die lasten nou maar eens omlaag. Dan help je onze inwoners en ondernemers pas écht! Wij zullen hiervoor uiteraard een amendement gaan voorbereiden.
En dan komt daar ook nog eens de extra verhoging voor de afvalstoffenheffing bij (die daarmee op 9% stijging komt). Wij snappen echt wel dat we naar kostendekkendheid toe willen werken, maar is dit nu het juiste moment? En zo ja, wat hebben we dan gedaan om eerst de kosten omlaag te brengen? En hoe zit het met het ‘meewegen van de financiële impact op huishoudens’? Is er dan helemaal niets gedaan met het aangenomen amendement op het bestuursakkoord? Graag een reactie.
Zoals ik al zei zou de gemeente in deze tijden terughoudend moeten zijn. Dat betekent niet dat je geen investeringen moet doen in broodnodige woningen, infrastructuur of veiligheid, maar wel dat je de uitgaven binnen de perken houdt en heel goed motiveert waarom je geld uit wil geven. En over dat laatste hebben wij wel een aantal opmerkingen.
Hoe komen we er toch bij dat we in deze tijd zoveel geld gaan inzetten op een breed pakket van 50 initiatieven die inzetten op vitaliteit en gezondheid? Bijna 11,5m in de komende 4 jaar! En daarnaast ook nog eens 200k voor sportontwikkeling en 300k voor een impuls voedselaanpak. Deze aanpak zou dan mogelijk 5m moeten opleveren in de laatste twee jaar. Kan het college nou eens goed uitleggen wat er zo misgaat dat we dit nú moeten doen en ook waar die 5m dan precies vandaan zou moeten komen? Wij begrijpen er niets van. En dan zijn we ook nog benieuwd hoe we de resultaten hiervan gaan monitoren? Of sturen we alleen op de uitvoering en niet op de resultaten? Graag een reactie.
Wij snappen dat de gemeentelijke organisatie toegerust moet zijn op haar taken met voldoende capaciteit. Maar als je dan in de komende jaren respectievelijk 2,5m, 3m, 4m en 5m extra gaat uitgeven aan de interne organisatie, zou je dat dan niet eerst beter moeten uitleggen? Wie, wat, waar, waarom en wat levert het op? Ik begreep dat het plan nog moet worden gemaakt, maar je zou ook scherpere kaders kunnen geven en kunnen streven naar 50% van deze stijging. Of kan dat niet? En zo nee, waarom niet. Is het niet noodzakelijk om hier ook veel terughoudender te zijn? Graag een toelichting.
Verder veel onderzoeken (met name infra) met veel impact. Allemaal extern geld dat daarna resulteert in extra claims. Kunnen we niet een keus maken? Of in 1x een nieuwe visie op mobiliteit maken waarbij we alle knelpunten meenemen? Nu lijkt het of alle partijpolitieke speerpunten van de coalitie een eigen onderzoekje hebben gekregen...
Op één onderdeel snappen we de terughoudendheid dan weer helemaal niet en hebben we het gevoel dat we mogelijk geld over de balk gaan smijten in de toekomst (wat ook weer niet de bedoeling kan zijn), en dat is het toekomstbestendig maken van Cultura. Bij de informatieve bijeenkomst hebben we al gehoord dat eigenlijk niemand écht blij is. Cultura vindt het wel ok dat een aantal zaken worden verbeterd aan het huidige pand, maar zien het liefst meer capaciteit en Astrant weet nu al dat ze niet echt meer kunnen uitbreiden op de nieuwe locatie en gaan hun buitenruimte missen. De enige die wel tevreden lijkt te zijn is het College, want die hebben namelijk in hun bestuursakkoord afgesproken om stappen te maken en met relatief beperkte aanpassingen lijkt dat mogelijk binnen de huidige bestuursperiode. Als VVD vinden we zeker dat er iets moet verbeteren aan het pand en weten we ook wel dat Astrant een nieuwe plek nodig heeft, maar laten we dan het wel écht toekomstbestendig doen en in ieder geval uitzoeken welke mogelijkheden er zijn. Kunnen we binnen het huidige voorbereidingskrediet van 300k ook dit scenario uitwerken? Graag een reactie.
Dan nog het woningbouwfonds. Extra geld uit onze reserve cofinanciering voor de ‘onrendabele top’ om ervoor te zorgen dat we 30% sociale huurwoningen kunnen bouwen. Dit roept wel een paar vragen op:
- Ten eerste hebben we toch afgesproken alleen geld uit de reserve cofinanciering te halen als er iets tegenover staat? Dat is nu nog niet zo. Gaan we het uit een ander potje halen als het Rijk (of de Provincie) niet over de brug komt? En wat is onze inschatting voor het bedrag de komende jaren? Wij horen het graag
- Waar gaan we het geld voor gebruiken? Projectontwikkelaars extra betalen? Grondprijzen verder verlagen? Graag een antwoord.
- Subsidiëren we die 30% nu niet dubbel? In de eerste plaats door de al verlaagde grondprijzen en daarnaast dus door extra geld uit deze pot. Krijgen we dat op termijn weer terug? Lees: Zit er een terugverdienmodel achter? We zijn benieuwd naar het antwoord.
Naast deze grote punten hebben we nog een paar aanvullende opmerkingen/vragen:
- Wanneer krijgen we wat meer controle op de uitgaven binnen de jeugdzorg? Het is overschrijding na overschrijding en we lijken niet in controle te komen.
- Wat worden de criteria voor het Noodfonds bestaanszekerheid? En waarom doen we dit lokaal? Zijn we hier niet gewoon inkomenspolitiek aan het bedrijven? Frustreren we hiermee niet de zeer noodzakelijke incentive dat meer werken moet lonen?
- Kunnen we af van huurcontracten met tankstations die gekoppeld zijn aan de omzet? Lijkt ons dat we onnodig risico lopen met belastinggeld van onze inwoners en ondernemers.
- Datzelfde geldt voor het beleggen van het overschot van onze korte leningen. Is dat in deze tijd van inflatie wel zo verstandig? Kunnen we niet gewoon pas lenen als we het nodig hebben?
Tot slot, voorzitter, het vertrouwen tussen overheid en burgers is op dit moment niet zo heel goed en daar gaat deze begroting met deze lastenverhogingen niet mee helpen. Gelukkig gaat het College als uitwerking van dit coalitieakkoord in het programma Betrouwbare Overheid fors inzetten om dit te verbeteren! …. Oh wacht, dat is slechts 200k per jaar om een intern aanspreekpunt in te richten waarmee ambtenaren kennis kunnen overdragen over hoe om te gaan met die lastige burgers en bedrijven, en daarnaast te leren hoe je dan in begrijpelijke taal hierover een brief stuurt. Serieus College? Kunnen we hier nou echt niet beter??
Voorzitter, tot zover onze bijdrage.
Dank u wel
Bekijk hier het nieuwsitem over de eerste termijn van 20 oktober: https://youtu.be/yyit6Rhgsx8