Bijdrage eerste termijn (26 juni)
Voorzitter,
Een dun document waar we met z’n allen ‘dik’ aan gewerkt hebben en waar veel over te zeggen is. Ik moest wel even nadenken over hoe ik zou beginnen vandaag…
Laat ik eerst mijn maar grote waardering uitspreken voor het proces dat we samen met de ambtelijke organisatie, college en de raad hebben doorlopen om de financiële uitdagingen te laten landen in deze Perspectiefnota. Alle stenen zijn wel omgedraaid en er waren weinig tot geen ‘heilige huisjes’. Dat heeft er niet alleen voor gezorgd dat er naar de mening van de VVD een afgewogen voorstel ligt, maar ook dat we de pijn eerlijk lijken te verdelen. Dank voor ieders inzet!
Natuurlijk is de VVD blij dat het college heeft geluisterd naar onze oproep om niet nóg meer aan de OZB-knop te draaien. We moeten niet vergeten dat dit natuurlijk in de afgelopen jaren al flink is gebeurd, maar wat ons betreft was dat nu ook wel een keertje klaar en halen we de bezuinigingen uit andere posten. We zijn alleen nog steeds niet zo blij met wederom een verhoging op de parkeertarieven (nu via de vergunningen en het kort parkeren), want kennelijk blijft de auto een mooie melkkoe in onze gemeente…
Op zich zijn we blij dat er ruimte is voor de ambities van Ede en dat we kunnen blijven doorontwikkelen. Waar we alleen niet zo gelukkig van worden is dat we, als we geen amendementen of moties maken, gewoon gaan instemmen met het nieuwe zwembad (de start is alleen een jaartje naar achteren geschoven) en de ontwikkelingen rondom Friso/De Basis. Wij hebben beide projecten toegejuicht, maar hebben ook telkens gezegd ‘Doe het goed, of doe het niet’ en gehamerd op een solide business case om zeker te zijn dat het op lange termijn geen (financiële) fiasco’s worden. De business case van het zwembad vonden we veel te laag ingeschat en de business case rondom Friso/De Basis heeft ook nog flink wat werk nodig zoals bleek tijdens de oordeelsvormende bespreking. Dat we dan nu ‘gewoon’ gaan instemmen, lijkt ons te voorbarig.
Een vraag aan het College: Kunnen we nu akkoord geven op de budgetten en dan nog terug als de business cases niet worden verbeterd? Of moeten we dit écht temporiseren en nu gewoon voorlopig uit de Perspectiefnota halen?
Dan voorzitter, kom ik bij het punt dat de VVD de afgelopen jaren steeds meer dwars is gaan zitten.
Wij hebben het idee dat de gemeente zich steeds verder verwijderd van de inwoners en ondernemers, en is veranderd van een ‘dienende overheid’ naar een ‘voorschrijvende overheid’.
De afgelopen jaren hebben we zó ontzettend veel voorbeelden gezien waar inwoners, ondernemers en organisaties niet serieus zijn genomen bij participatietrajecten, werden genegeerd, hun gelijk niet meer in gesprekken maar alleen via de rechter konden halen, en waar bij besluiten de menselijke maat soms ver te zoeken was.
Zonder te diep op alle voorbeelden in te willen gaan (omdat ze al voldoende zijn besproken) denk ik daarbij aan de participatietrajecten in de Zeeheldenbuurt, de daklozenopvang aan de Stationsstraat en in Bennekom, de wijze van handhaven op de vakantieparken en bij de solitaire vakantiewoningen, de speeltuin aan de Pieter van Varklaan, de nieuwbouw van de Koning Davidschool, het sluiten van de brandweer Stadspoort, de Wethoudersbuurt, de ontwikkelingen rond Doesburgerbroek en zo kan ik nog wel even doorgaan.
Té vaak lijkt het alsof we wel een participatietraject starten, maar het meer iets is wat we moeten afvinken op het actielijstje. Té vaak krijgen we terug dat de gemeente stopt met reageren en/of praten. En té vaak horen we verhalen dat de gemeente zich een houding aanmeet dat zij het wel weten en de inwoners of ondernemers gewoon niet moeten zeuren of gewoon maar moeten accepteren dat de gemeente dat zo heeft bepaald.
Het klinkt misschien heel stevig, maar voor ons is dit een fundamenteel uitgangspunt: wij zijn er voor de inwoners en ondernemers, niet andersom!
Mijn oproep aan het college, maar eigenlijk aan ons allemaal, ga hiermee aan de slag. Kijk kritisch naar ons optreden en onze communicatie. Luister goed en ben bereid een stap richting onze inwoners en ondernemers te zetten. En werk samen!
In dit licht wil ik nog graag twee opmerkingen plaatsen over het raadsvoorstel.Ten eerste gaan we nu ook instemmen dat we kennisnemen van de uitvoeringsagenda Cultuur. Een goede zaak, maar gevoel blijft dat we met deze agenda nog niet voldoende aandacht hebben voor het betrekken van de sector. College, doe het samen!
En ten tweede gaan we stoppen met burgerparticipatie bij onderhoud (vanaf 2029) om geld te besparen. Ik woon zelf in Kernhem en weet dat de inwoners aan het Grote Houtplein bijvoorbeeld graag samen (met de gemeente) de constructie van de leibomen wil repareren. Een mooi voorbeeld van burgerparticipatie. Ik zou zeggen, laten we dit soort bezuinigen nou vooral niet doorvoeren omdat we er uiteindelijk meer mee winnen als ze dat in álle wijken zo zouden doen. Scheelt in de kosten op onderhoud en levert ook nog extra saamhorigheid op. Doe het samen! Wij zullen hiervoor een amendement indienen.
Voorzitter, ik begon mijn bijdrage met een woord van dank en ik wil graag afsluiten met een woord van hoop. Hoop dat we de ambitie omarmen om een gemeente te worden waarin velen een thuis (en dus huis) kunnen vinden, in veiligheid kunnen genieten van natuur en cultuur, en waarin ondernemers zorgen voor een bloeiende economie. Maar bovenal hoop dat er naar onze oproep wordt geluisterd en we weer een gemeente worden die er voor haar inwoners en ondernemers is (en niet andersom)! Want daar draait het om…
Dank u wel.
Bijdrage tweede termijn (10 juli)
Voorzitter,Het afgelopen jaar heeft laten zien hoe onvoorspelbaar de financiële situatie van de gemeente soms kan zijn. Waar we bij de tweede termijn van de perspectiefnota vorig jaar nog spraken over een bezuinigingsopgave van 20-30 miljoen structureel, blijkt het in de praktijk redelijk mee te vallen. De laatste correcties uit de meicirculaire hebben ons zelfs nog weer een beetje extra lucht gegeven en dat kunnen we goed gebruiken.
Zoals ik in mijn eerste bijdrage al aangaf, vinden wij het ontzettend belangrijk dat de overheid er écht voor haar inwoners en ondernemers is, en niet andersom. Het betekent niet alleen dat we goed moeten luisteren, maar ook dat we altijd moeten voorkomen dat we gaan oppotten in allerlei reserves. Uiteindelijk is het geld van de belastingbetalers en als we te veel ophalen, dan moeten we het gewoon teruggeven.
Voorzitter, de VVD vindt het ontzettend belangrijk dat we goed op ons huishoudboekje passen, dat we voldoende woningen bouwen, dat onze ondernemers aan hun bedrijf kunnen bouwen en dat we goede voorzieningen hebben voor iedereen. Maar soms moeten we ook wel accepteren dat het een keer goed genoeg is. We moeten ons blijven realiseren dat de boodschappen nog steeds duurder worden en het voor veel mensen nog steeds lastig is om rond te komen.
En daar kunnen wij wat aan doen!
Met goede regelingen voor mensen die dreigen door het ijs te zakken, maar ook door onze lasten zo laag mogelijk te houden en terug te geven wat we niet nodig hebben. Wij zullen hier nu én in de toekomst altijd voor blijven pleiten!
In dat perspectief vinden wij het dan ook verstandig om de enorme OZB-verhoging van het afgelopen jaar deels terug te draaien. We hebben het niet nodig om onze ambities waar te maken en de inwoners en ondernemers kunnen het goed gebruiken.
Voorzitter, zoals ik al aankondigde willen wij nog graag een amendement indienen om de bezuiniging op de participatie bij onderhoud in 2029 terug te draaien. Als inwoners samen met de gemeente een bijdrage leveren aan het onderhoud van hun eigen wijk of dorp, levert dat op zich al een besparing op doordat vele handen licht werk kunnen maken, maar ook doordat we de sociale samenhang versterken en misschien mensen uit hun isolement halen (waarmee we mogelijk zelfs kunnen besparen op zorg voor deze mensen).
Met deze ombuiging gooien we het kind met het badwater weg en besparen we misschien op dit specifieke onderdeel, maar komen er mogelijk ergens anders extra kosten bij. Daarnaast kun je ook nog samen nadenken over de wijze waarop je het onderhoud uitvoert om daarmee de biodiversiteit te behouden en toch zorgen voor een goed onderhouden wijk of dorp.
Een win-win-win dus!
Het dictum van ons amendement luidt dan ook: “1. De Perspectiefnota 2026-2029 vast te stellen als vertrekpunt voor het opstellen van de Programmabegroting 2026-2029 met uitzondering van het stoppen van de burgerparticipatie bij onderhoud vanaf 2029.2. De Programmabegroting 2025-2028 te wijzigen conform:a. Bijlage 1A, zijnde de verwerking van ombuigingen en actualisatie begroting/nieuw beleid voor zowel de lopende begroting 2025 als de meerjarenraming 2026-2028 waarbij de ombuiging ‘Stoppen burgerparticipatie bij onderhoud’ uit programma 7 wordt geschrapt.”
Het amendement wordt mede ingediend door alle partijen in de raad.
De dekking vinden we in principe in de extra structurele middelen vanuit de meicirculaire, maar zou ook gevonden kunnen worden in de extra handjes van de inwoners waardoor de feitelijke kosten voor het onderhoud lager worden op jaarbasis. Daarmee realiseer je toch de gevraagde besparing maar gebruik je daarvoor de participatie in plaats van dat je het afschaft…
Voorzitter, de geïntegreerde besluitvorming ten aanzien van onze twee grote projecten (het nieuwe zwembad en Friso) vinden we nog steeds erg ingewikkeld. Niet vanwege de inhoud of onze ambities, maar voornamelijk vanwege de financiële risico’s die wij zien ten aanzien van de business cases. Voor het zwembad zien we liever een business case met voldoende ‘lucht’ om onvoorziene omstandigheden te kunnen opvangen en we zijn nog niet overtuigd dat die er nu ligt. Voor Friso zitten we nog wat meer aan het begintraject en moeten we, zoals de wethouder terecht aangaf, nog wat stappen maken om het plan aan te scherpen. Pas dan kunnen we de risico’s in volle omvang inschatten.
Voorzitter, wij weten dat er op deze onderdelen nog een tweetal amendementen zijn voorbereid door andere partijen en wij zullen met belangstelling naar de reactie van het college luisteren om onze stem te bepalen.
Tot slot wil ik de raad en het college nogmaals danken voor het luisteren naar onze oproep in de eerste termijn om te blijven werken aan goede participatie en onszelf continue te realiseren voor wie we het eigenlijk allemaal doen.
Zoals afgesproken gaan we dit gesprek in de komende maanden nog verder voortzetten om ervoor te zorgen dat wij er altijd blijven zijn voor onze inwoners en ondernemers, en niet andersom!
Dank u wel.
Berichten in de media over de perspectienota:
- XON Ede: https://www.youtube.com/watch?v=pjoRQc1PffQ
- Ede Stad: http://edestad.nl/lokaal/politiek/1171810/perspectiefnota-2026-2029-investeren-voor-toekomstige-generaties
- Ede Stad: https://www.edestad.nl/lokaal/politiek/1180172/perspectiefnota-2026-2029-lijkt-alsof-college-de-verhuisdozen
- Edese Vos: https://edesevos.nl/geen-grapje-hoor-verhulst-bevestigt-eigen-ivoren-toren/